Satranç meraklısı İspanyol din adamı Ruy Lopez 1561 yılında ilk kez Gambit kelimesini ayağını ileri doğru uzatarak bir insanın düşmesine sebep olmak anlamına gelen İtalyanca kelimeden türetmiştir.
Beyaz
taşlara sahip olan oyuncunun rakibine üstünlük sağlayabilmek amacı ile
mücadelenin daha hemen başında piyonlarından bir tanesini feda etmek üzere
hamle yapması “Gambit Açılışı” olarak teoride yerine almıştır. Gambit
çeşitlilikleri farklılık gösterse de en fazla araştırılan, uygulanan açılış
sistemi “Vezir Gambiti” (pd4,pc4) olarak gelişmiştir. Beyazın açılış tercihi
sonrasında siyah taşlara sahip oyuncunun feda edilmesi düşünülen piyonu alması
veya almaması sonucuna bağlı olarak oyun kabul edilen veya kabul edilmeyen Vezir
Gambiti olarak adlandırılmıştır.
Ruy Lopez daha sonrasında kendi adı ile anılacak Ruy
Lopez açılışını da (pe4) ayrıntılı olarak incelemiş, yapılandırmış ve 150
sayfalık kitap olarak satranç dünyasına kazandırmıştır.
Queen’s Gambit dizisini seyredince 70’li yıllarda
Adana’da lise öğrenciliğim sırasında satranç oynayabilmek için imkânları nasıl
zorladığımı hatırladım. Dizide Beth Harmon’ın faydalandığı ünlü büyük usta
Cabaplanca’nın Satrancın Esasları kitabı benim de ilk okuyup satrancı geliştirdiğim
kaynak olmuştur. Bu kitap teoriye başlamak isteyen bütün oyuncuların düşünce
tarzının değişmesine ve satranca farklı bakış açısı getirmelerine imkân
sağlamıştır. Cabaplanca, 1901 yılında 13 yaşında Küba Satranç Şampiyonu’nu
yenerek dünya sahnelerinde yerini almış ve 1921 – 1927 Dünya Satranç Şampiyonu
ünvanını korumuştur.
Satranç merakımın ve oyun anlayışımın ciddi anlamda
gelişmesi Manchester Üniversitesi’nde öğrencilik yıllarıma dayanmaktadır.
Üniversitenin Satranç Kulübü’ne üye olmuş ve takım içinde yer alarak resmi
oyuncu belgesi ile turnuvalara katılmıştım. Öğrenimimi tamamlayarak ülkeme
dönmem ve Netaş’ta tasarım mühendisi olarak görev almamı büyük bir şans olarak
niteliyorum. Netaş ArGe bölümünde mesleki yeteneklerimi geliştirdiğimi, değerli
yöneticilerimden her zaman destek bulduğumu gururla söyleyebilirim.
Üniversitenin devamı olarak gördüğüm bir okul, bir yuva olmuştu Netaş.
Netaş’ta beni bir sürprizin beklediğini nasıl
bilebilirdim. Satranç Kulübü ve yılların deneyimli ustaları… 1978 yılı şirket
içi turnuvasında saygıyla andığım Cevdet Özpar ile final maçı oynamış ve 3 gün süren
mücadele sonucunda Netaş Kupası’na kavuşmuştum. Cevdet Abi üstadımız ile ilgili
araştırma yapmış ve atlarını inanılmaz etkin kullandığını öğrenmiştim. Oyunun hemen
başında filleri ile rakip atlara müdahale ederek rakibini atsız bırakmakla
ünlenmişti. Final maçı kurgumu Vezir Gambiti ve atlarımdan yoksun fillerle
mücadele üzerine yapılandırdım. Öğrenmiştim ki oyunu uzatabilir ve orta oyunda
atların saldırılarını bertaraf edebilirsem oyun sonunda fillerim alanın büyük
bölümünü kontrol altına alabileceklerdi. Planladığım açılışı, oyun ortasını ve
oyun sonu hamlelerini tam olarak uygulayabilmiştim.
Beth Hormon (Anya Taylor Joy) Meksika Turnuvası’nda final
maçında Sovyet Şampiyonu Borgov ile karşılaşır. Oldukça riskli, sabır ve deneyim
gerektiren, açıkları kolayca ortaya çıkarılabilen Sicilya Savunmasını tercih eder
ve oyunu kaybeder.
“1995” Yıllar sonra Rusya Federasyonu Chelyabinsk Oblastı’nda
Telekom altyapıları kurulum aşamasında müşterilerimizin satranç bilgileri
karşısında da etkilenmiştim. Çalışanların tamamının satranç bilgileri sürekli
yeni arayışlar ve denemeler ile geliştiriliyordu. Bana bir gösteri maçı teklif
ettiklerinde memnuniyetle kabul etmiştim. Bugün gibi hatırlıyorum, Anatoly
Popov ile olan karşılaşmadan üstün çıkışım ve sonrasında bana nasıl da farklı
yaklaştıkları…
Beth Harmon dizinin son bölümünde Moskova’da gerçekleştirilen turnuva süresince dünya üstatlarını bir bir yener, Final maçında yeniden Borgov’a rakibi olur ve çok başarılı Vezir Gambiti (Queen’s Gambit) ile rakibini kendi evinde yenerek mutlu sona ulaşır.
Ancak Beth, Moskova’da satranç merakının sokaklara,
parklara taştığını ve kendisinin tanınırlığının beklediğinin çok üzerinde
olduğunu fark edecektir. Ülkesinde görmediği saygının Moskova halkı tarafından
gösterilmesi ile duygulanacak ve belki de buruk bir eve dönüş yaşayacaktır.
Öksüz bir çocuğun, kız yetiştirme yurdunda tamamen
tesadüf eseri teknik bir çalışandan öğrendiği satranç onu Dünya Şampiyonluğu’na
taşıyacaktır.
Keyifli seyirler diliyorum.
