Öncelikle sözcüklerin tanımlarını anlamaya çalışarak konumuza başlayalım. “Meta” Yunanca önek olarak tamamladığı kelimenin anlamını ötesinde, arkasında, dışında olarak genişletmektedir. Teknolojik karşılığı “içerik ve verinin” verisi konusu uzun zamandır biliniyordu ve kullanılır durumdaydı. Güncel gelişmeler doğrultusunda farkındalığının artması ve gündemin ilk sıralarında yer alması şaşırtıcı olmamıştır. İngilizce “Verse” kelimesinin çok sayıda Türkçe karşılığına değinecek olursak dize, mısra, şiir, kıta, dörtlük, nazım, beyit, koşut ve ayet sözcükleriyle örtüştüğünü fark edebiliriz. Dolayısıyla her iki sözcüğün birlikte kullanılması neticesinde “Metaverse” örneğin, video, resim, belge içeriklerinin nerede, ne zaman, hangi ortam ve koşulda üretildiğinin bilgisini kapsamaktadır. Veri ve verinin ötesi “Data” ve “Metadata”, sistem içinde gömülü olarak birbirlerini tamamlamaktadır.
Dünyamızda son tahminlere dayandırılarak 8.5 Milyar insanın yaşadığı
belirtilmektedir. 5.5 Milyar insanın ise çevrim içi bağlantılı erişime sahip
olduğu tahmin edilmektedir. Böylece bireylerin gezgin hareketlerin,
kullandıkları uygulama ve programların derlenmesi ve değerlendirilmesi
öngörülerin hazırlanmasında yardımcı olmaktadır. Öngörülerin, öneri olarak
sunulması ve kabulü sonucunda da sanal dünyanın başarısı işaretlenmekte ve
derecelendirilmektedir. Yüzeysel içerik ve ek olarak Metaverinin işlenmesinin zorluğu,
sınıflandırılması, analiz edilmesi ve anlamlandırılmasının yapay zekâ
tarafından gerçekleştirilebilecek karmaşık bir görev olduğunu hatırlayalım.
Yapay Zekânın bulut içinde işleyen paylaşımlı bir yazılım olarak sürekli devrede
olmasının ağ üzerinde yarattığı gerilim düşünülünce günümüz teknolojilerinin
neden yetersiz kalacağını da çabucak kavrayabiliriz.
Yukarıda bahsettiğimiz insan temelli yapının ötesinde “M2M” makinaların ve
enerji ile beslenen algılayıcıların olduğunu düşünülünce meta verinin
büyüklüğünün ne kadar arttığını, hayal bile edemeyeceğimiz seviyeye nasıl ulaştığını
algılayabiliriz.
Metaverse’e uzanan yolculuğun İnsan/Makine görüntüsünün sahne arkasında,
verilerin verisini oluşturma arzusunun boyutlarının bir sonraki aşamasının
ürkütücü olabileceği de varsayılabilir. Ancak teknoloji evreye adını koydu
bile. “Nesnelerin İnterneti”… İnsanlar, makinalar, nesneler ve elbette doğa,
bütünleşik bağlantılı sanal dünyada her biri ayrı ayrı kimlik sahibi olarak yer
alacaktır. Bu bağlamda elektronik, kimyasal ve biyolojik kabiliyete sahip algılayıcılar,
ürünleri, nesneleri akıllandıracak ve siber dünyada keşfedilmek, gerektiğinde
bilgi sağlamak üzere konumlandıracaktır. İsmini Endüstri 4.0 “TOI” olarak
tanımladığımız çağ çoktan başladı bile… Banttan çıkan her ürünün bağlantılı
donanıma sahip olma adımına geçiş süreci filizlenmektedir. Çığır açacak gelişme
sayesinde nesnelerin iletişimi ve görüntüsünün işlenmesiyle gerçek ortamın
sanal ikizinin yaratılması da mümkün olacaktır. Sanallaştırma amacına yönelik
tasarım faaliyetleri uçsuz bucaksız derinliklere doğru ivmelenerek ilerliyor.
Metaverse; Gerçek dünyanın, gerçek zamanlı ve eş zamanlı sanal eşitinin
modellenmesi, izlenmesi kuşkusuz uzun yıllar alacak. Aynı paralelde, samimiyetle
dikkatimizi çekecek çelişki, insanların Metaverse ile anlık ve canlı etkileşiminin
kolay ve basitçe nasıl kurgulanacağı sorununun çözümünde olacaktır. Elbette
ceplerimizde taşıdığımız akıllı telefonların ve Telekom altyapısının “4.5G”
böyle bir sistemi desteklemesi kısıtlı olacaktır. Bu yüzden şimdilik ara yüz
olarak 3 boyutlu VR gözlükler veya benzerleriyle Metaverse içinde canlı dolaşım,
anlık bilgi edinme, karar verebilme yakın gelecekte perdelerini açacak izlenimi
veriyor. İnsanların birbirleriyle, nesnelerle, makinalarla, doğa ile etkileşiminin
siber ortam içinde sanal ikizler marifetiyle işleyeceği beklentileri yaşama
geçecektir. İlave olarak sanal ikizlerin kontrollü siber dünyada dolaşmaları,
açık bilgiye erişmeleri ve bilgiyi derleyerek sunacakları bir gelecek bizi
bekliyor.
VR gözlüklere ve eşdeğer ürünlere gelince, kanımca sadece bir ara çözüm
olarak pazarda kısıtlı kullanım imkânına kavuşacaklar. Yeniliklerin çekim
gücünün tırmanacağı ve teknoloji açıklamalarının art arda kısa bir süre içinde
duyurulacağından kuşkumuz bulunmamalıdır.
Metaverse, Bilim Kurgu filmlerine alışık olan okurların çabucak kavrayacakları biçimde gelişecektir. Kavramsal tasarımın içinden çıkabilmek için yeni fikirlere anlayış göstermek ve yarınları hissetmek mecburiyetindeyiz. Genç girişimcilerin projelerini desteklemek, yarıştan kopmamak, geleceği kestirmek, düğümü ve gizemi çözmek üzere planlanan yatırımları onaylamak yolumuzu aydınlatacaktır.
