Zugzwang

Satranç oynamayı ne kadar çok sevdiğimi ve özellikle genç yöneticilerin oyunun anlamını öğrenmeleri gerekliliğini hep dile getirmişimdir.

Gece uykudan önce mutlaka uluslararası bir oyunun analizini izlemiş veya satranç bilmeceleri çözmeye çalışmışımdır. Gün boyu yaşanan ve zihnimizi kurcalayan sıkıntıların yaşantımızda eksik olmadığının farkındayız. Kısa bir süreliğine beynimizde yüklü konulardan uzaklaşmak rahatlık sağlamaya yardımcı olacaktır.

Satranç tahtasında sıralanmış taşlara dokunmadan hayalinizde kurguladığınız gelecek hamlelerini planlamak… Rakibin neredeyse düşüncelerini okumak ve olası tehditlere karşı doğru önlemleri alabilmenin kabiliyetini geliştirmek… Eminim her oyundan sonra iş dünyasına yansıyacak dersler çıkarılacaktır. Kazanç ve kayıp durumunun analizinin oraya koyacağı öğrenim bir sonraki oyunda mutlaka tahtaya yansıyacaktır.

Usta oyuncuların zamanlarının büyük bölümünü geçmişte oynanmış karşılaşmaların stratejilerini anlamak doğrultusunda kullandıkları bilinmektedir. Açıkçası tarihten anlamlı çıkarımlar yapan oyuncular çok daha başarılı olmaktadır. Kaldı ki renklilik ve çeşitlilik açısında hiçbir müsabakada aynı hamlelere rastlanmadığı gibi gelecekte de bu mümkün olmayacaktır.

Satrancın en çarpıcı özelliğinin ise sahanın yani tahtanın oyuncular tarafından görünür olmasıdır. Oyun şeffaf bir ortamda gözler önünde kıyasıya bir mücadele ile sürdürülmektedir. Bir diğer çarpıcı etken oyunun süresinin önceden belirlenmiş olmasıdır. Oyuncu toplam süreyi aşmamak kaydıyla her hamlede ne kadar bekleyeceğine veya düşüneceğine karar verebilmektedir.

Satrancın esaslarının basitliği ötesinde küçük ancak oyunun sonucuna direkt yansıyacak kurallardan size bahsetmiştim. Pata “Stalemate” hakkında daha önceki makaleyi okuyabilirsiniz. Şahı mat etmenin yegâne yolunun önce uyarı sonra teslimiyet olduğunu vurgulamıştım. Şahın etrafının tamamen sarılması ve hiçbir kuvvetinin hareket kabiliyeti bulunmaması durumunun PATA yani beraberlikle sonuçlanması şaşırtıcı olabilir. Hatta açık ara üstün durumda olan oyuncu karşı tarafın akıllı düşüncesi ile kazanmakta olduğu oyundan tam puan alamayabilir. Kazanmanın rehavetine kapılmanın umulmadık, beklenmedik neticesi ağır olabilir.

Zugzwang ilginç bir terim… Önceleri tam olarak ne zaman ve nasıl bir durumda zugzwang oluşacağını kavrayamadığımı itiraf etmeliyim. Ta ki başıma gelene kadar…

Almanca iki kelimenin birleşmesinden doğan özgün bir deyiş… İçinden çıkılamayan durumu ifade etmekte ve neredeyse nokta atışı yorumlamamızı sağlayan bir kavramdır.

Sözlükler Almanca, “ZUG” kelimesinin Türkçe karşılığı tren, hareket olarak verilmektedir. Almanca “ZWANG” kelimesi tanımı ise Türkçe zorunluluk, zorla, mecburen ifadelerine denk gelmektedir.

Cumhuriyet 100. Yıl

Bu sabah ne kadar mutlu bir güne uyandığımızı gururla hatırlayacağız. Tanıklık ettiğimiz Cumhuriyetimizin 100. yılı kutlamalarından tam 100 yıl önce...

Türkiye Büyük Meclis tarafından Cumhuriyet kararı 29 Ekim 1923 gecesi saat 20.30'da verildi. On beş dakika sonra 20.45'te Mustafa Kemal Paşa Cumhurbaşkanı seçildi ve meclis kürsüsünden yaptığı konuşmasının son bölümünde söyle seslendi ulusa...

"Her zaman saygıdeğer arkadaşlarımın ellerine çok içten ve sıkı bir şekilde yapışarak kendimi onlardan bir an bile ayrı görmeyerek çalışacağım. Ulusun sevgisini her zaman dayanak noktası kabul ederek, hep birlikte ileriye gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mutlu, başarılı, muzaffer olacaktır".

Atamızın işaret ettiği *ileriye gedeceğiz* hedefini, hayallerimizin peşinden koşarak, birbirimize güvenerek, mutlulukla gerçekleştirmek üzere çok çalışacağız.

Cumhuriyetimizin 100. Yılı kutlu olsun… Daha nice 100 yıllara.

2023 TTGV İklim Öncüsü - Ödül Töreni

2023 TTGV İklim Öncüsü - Ödül Töreni

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfının (TTGV) amaçları doğrultusunda Bilim, ArGe ve İnovasyon, Teknoloji, Ticarileşme alanlarında genç yetenekleri teşvik etmesi ve ödüllendirmesi törenini gururla izledim.

 

2002 yılında “Dr. Akın Çakmakçı tez ödülleri sanayide uygulanmış örnek akademik tez çalışmaları”  konu başlığı altında ilk kez uygulanması... “Dr. Fikret Yücel – Ödülleri - ArGe, Teknoloji ve Inovasyon alanında özgün çalışmalar” olarak 2015 yılından itibaren sahiplerini bulması... 2018 yılında üçüncü nitelik “Mehmet Şuhubi Ödülü - Teknoloji Ekosistemindeki Başarılı Girişimcilik Hikâyeleri” ve “Refik Üreyen Ödülü – Ar-Ge Organizasyonlarında Liderlik Öyküleri” eklenmesi...
 
Akademik araştırmanın, özgün tasarımın duyarlılıkla yürütülmesinin çağdaş sonuçlarına tanıklık etmenin mutluluğunu yaşadım. Ödül kazanan katılımcıları yürekten kutluyorum. Övünç kaynağımız olan araştırmalarının gayretli ellerinde özgün ürünlere dönüşmesini diliyorum.
 
Dr. Akın Çakmakçı - Öncü Araştırma Ödülü
Prof. Dr. Can Erkey - Yakıt pilleri ve yeşil hidrojen üretimi konusundaki öncü araştırmaları ve ticarileştirmeye yönelik çalışmalar.
 
Dr. Fikret Yücel - Öncü Kuruluş Ödülü
Lentatek – Hidrojen ve yakıt pilleri alanında ArGe odaklı öncü ürün geliştirme çalışmaları.
 
Mehmet Şuhubi - Öncü Sivil İnisiyatif Ödülü
Shura Enerji Dönüşümü Merkezi - Enerji ekonomisi ve politikaları alanındaki araştırma çalışmaları.
 
Refik Ürüyen - Değişim Lideri Ödülü
Dr. Ahmet Altınay – Lityum iyon pil ve hidrojen üretimine yönelik araştırma ve çalışmalar.

Ufkumuzu açan, başarmanın vazgeçmemek olduğunu aktaran değerli konuk konuşmacı Ahmet Şerif İzgören’i hayranlıkla izledim. Tebrik ediyorum.
 
TTGV Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yöneticiler ve ödül sürecine emeği geçen TTGV uzmanlarını yürekten kutluyorum.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri - Kaldıraç Etkisi

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin ekonomik kalkınmaya kaldıraç etkisini BIT pazar rakamlarına kısaca göz atarak başlamanın doğru olacağını düşünüyorum.

Türkiye BIT pazarı büyüklüğü kapsamında farklı rakamların değerlendirildiği bir süreçten geçmekteyiz. Araştırmalar 2023 BIT gelirlerinin ortalama toplam değerinin 22-24 Milyar $ seviyesinde tamamlanacağına işaret etmektedir.

Sektörümüzde uzun bir süredir yavaş ta olsa daralma yaşanmaktadır. Salgınla birlikte yeniden tanımlanan davranışlar önceleri olumsuz koşulları beraberinde sürüklemişti. Ancak başlangıç aşamasının sindirilmesi ve teknolojinin tetiklemesi neticesinde, gelirlerin yeniden artacağı tahmini gerçekçi görülmektedir. Belirsizlik yerini berraklaşmaya bırakmaktadır. Görünen ufuk şaşkınlık uyandırmaktadır. Görüntü küçümsemeyecek ciddiyetle indirilmeli, çıkarımlar süzülerek yol hartaları belirlenmelidir. Zira teknoloji her alana köklerini salmaya ve vazgeçilmezliğini kanıtlamayı başarmıştır.

Günümüzde Türkiye BIT pazarının bileşik büyüme oranı “CAGR” %7 civarına yükselecek kuramı sıklıkla dile getirilmektedir. Böylesine ciddi bir ilerleme oranı pazar büyüklüğünü 2027 yılında 28-39 Milyar $ seviyesine taşıması ise beklentiler açısından olasılığı yüksek bir öngörüdür.

Bilişim sektörü içinde yıllarca emek vermiş yönetici ve uzmanlarımız hatırlayacaktır. Mayıs 2018 tarihinde yayınlanan Tübisat¹ Raporunda 2017 BIT pazarının toplam hacmi 32,1 Milyar $ olarak açıklanmıştı. Bir önceki yıla göre artış oranı %2,8 olarak kayıtlara geçmiş ve gelecek iyimserliğimiz heyecanla devam etmişti. Rakamların ifade etmiş olduğu verilerin daha yakından incelenmesi neticesinde, BT/IT orantısızlığı planlama için güzergâh oluşturmaya yardımcı olacak bilgiyi bizlere yansıtmıştı. Bilgi Teknolojileri “BT” 11,2 Milyar $ İletişim Teknolojileri “IT” 20,8 Milyar $ rakamları o günlerde bilgi teknolojilerinin, iletişim yani taşıma hizmetlerinden oldukça geri kalmış olduğunu ifade etmekteydi. Tübisad¹ 2022 Pazar Verileri çalışması ölçeklerin aynı doğrultuda takılmış olduğunu göstermektedir.

Oysaki küresel pazar kavramları değişmemekte ve gelir akış alışkanlığı BT lehine süregelmektedir. Böylece yenilikçi yatırımların önceliğinin nasıl belirlendiğini tahmin etmek te kolaylıkla anlaşılmaktadır.

2023 küresel BIT gelirlerinin² önceki yıla göre %4,3 büyüyerek 4,7 Trilyon $ düzeyine ulaşma beklentisi oldukça çarpıcı desen oluşturmaktadır. Ağırlıklı ilerleme BT hizmetleri ve yazılım alanında gözlemlenmektedir. Olgunlaşmış yazılım çözümleri genişlemenin liderliğini, çift rakamlar “%13” üzerinde engel tanımayan bir oran ile zirvede tutmaktadır.
Sayısal dönüşümün ekonomiye katkısının kısıtlı yorumlandığı ülkemize konunun biçimlenmesini özlemle beklemekteyiz. Etrafımızı çepeçevre sarmalayan teknolojinin izleyicisi olmayı benimsemenin de zorluğunu yaşamaktayız. Mesleklerin yok olmaya yüz tuttuğu çağımızda hiçbir alan güvende değildir. Dönüşümün bir teknoloji projesi olarak yorumlanmaması gerekliliğini kavramak zorundayız.

Üretici Yapay Zekâ kullanıldığı ölçüde hayranlık yaratmaktadır. Sağlamış olduğu imkânlara inanmanın çarpıcı çekiciliğini korumaktadır. Elbette atılım beraberinde tedirginliğin işaret fişeklerini de ateşlemiştir. Geniş anlamda tasarım görkemli duruşunu, makine öğrenme, derin öğrenme felsefeleriyle birlikte başka bir boyuta taşımıştır. Görsel ve estetik olduğu kadar bilimsel altyapılara dayanan geliştirme süreci inanılmaz seviyede hızlanmıştır.

Kalkınma hamlelerinin modellenmesi, senaryoların çalıştırılması, prensiplerin belirlenmesi deneyim ve bilginin en yoğun kullanıldığı alanların başında gelmektedir. Araştırmalar zaman almakta, veriye ulaşım dikkat ve beceri gerektirmektedir. Önceden eğitilmiş üretken yapay zekâ bilgelik denizinin en derin noktalarına erişerek isteri derleyecektir. Verilerin analizini anlaşılır şık bir sisteme dönüştürmesi arayışın ve uğraşın hemen neticelenmesini sağlayacaktır. Oracıkta, hemen şimdi, neredeyse anında karmaşık formülleri çözecek cevapları renkli yapıtlarla oluşturacaktır. BIT teknolojilerinin çekici gücü kalkınmanın kilidi ve anahtarı olmaya hazırdır. Hünerlerimizi yenilemeliyiz, mesleklerimiz süratle yeniden tanımlanıyor. Teknolojiyi özümsemek, uyum göstermek ve harika aracı yerinde, zamanında ve doğru kullanmak mecburiyetindeyiz.

Yaygınlığının sınır tanımadığı teknoloji, gündelik yaşantımızdan uz görümüze kadar her alanda ilk başvurduğumuz araç konumuna yükselmiştir. Sanal ortamda, çevrim içi, eş zamanlı, yerleşik gerçek varlıkların sanal aynıları karar sürecine yeni zemini oluşturmuştur. Sunulan önerileri olduğu gibi kabul eden teslimiyetçi bir yaklaşım kavşakta yanlış çıkışı seçmemize sebep olacaktır. Aracın bileşenlerinin, kıvrımlarının, algoritmalarının bilincine varmamız kaçınılmazdır. Zaman kaybetmeden öğrencilerimize, eğitim sistemimize gelişmeleri aktarmak başlıca amacımız olmalıdır. Öncelikle düzenlemeler yenilikçiliği destekleyecek şekilde ele alınarak hedefler belirlenmelidir.

Kalkınmamız, ülkede kalacak katma değerin rakiplerimize kıyasla yüksek düzeyde olmasıyla sağlanabilecektir. Dolayısıyla uç teknolojileri geliştirmekte, öğrenmede ve yaşantımızın ayrılmaz bileşeni olarak kabullenmekte çekince, duraksama göstermemeliyiz.

Sağlıcakla kalın.
İcrayı San’at Eyle

ICT = Information “IT” & Communication “CT” Technologies
Kısaltmaları yazıda Türkçe olarak kullanılmıştı.
BIT = Bilgi “BT” & İletişim “IT” Teknolojileri
Digital Twin = Sanal Aynı
Kaynak1 – Tübisat 2018/2022 raporları
Kaynak2 – Gartner STAMFORD, Conn., July 19, 2023