Bilgi ve İletişim Teknolojileri - Kaldıraç Etkisi

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin ekonomik kalkınmaya kaldıraç etkisini BIT pazar rakamlarına kısaca göz atarak başlamanın doğru olacağını düşünüyorum.

Türkiye BIT pazarı büyüklüğü kapsamında farklı rakamların değerlendirildiği bir süreçten geçmekteyiz. Araştırmalar 2023 BIT gelirlerinin ortalama toplam değerinin 22-24 Milyar $ seviyesinde tamamlanacağına işaret etmektedir.

Sektörümüzde uzun bir süredir yavaş ta olsa daralma yaşanmaktadır. Salgınla birlikte yeniden tanımlanan davranışlar önceleri olumsuz koşulları beraberinde sürüklemişti. Ancak başlangıç aşamasının sindirilmesi ve teknolojinin tetiklemesi neticesinde, gelirlerin yeniden artacağı tahmini gerçekçi görülmektedir. Belirsizlik yerini berraklaşmaya bırakmaktadır. Görünen ufuk şaşkınlık uyandırmaktadır. Görüntü küçümsemeyecek ciddiyetle indirilmeli, çıkarımlar süzülerek yol hartaları belirlenmelidir. Zira teknoloji her alana köklerini salmaya ve vazgeçilmezliğini kanıtlamayı başarmıştır.

Günümüzde Türkiye BIT pazarının bileşik büyüme oranı “CAGR” %7 civarına yükselecek kuramı sıklıkla dile getirilmektedir. Böylesine ciddi bir ilerleme oranı pazar büyüklüğünü 2027 yılında 28-39 Milyar $ seviyesine taşıması ise beklentiler açısından olasılığı yüksek bir öngörüdür.

Bilişim sektörü içinde yıllarca emek vermiş yönetici ve uzmanlarımız hatırlayacaktır. Mayıs 2018 tarihinde yayınlanan Tübisat¹ Raporunda 2017 BIT pazarının toplam hacmi 32,1 Milyar $ olarak açıklanmıştı. Bir önceki yıla göre artış oranı %2,8 olarak kayıtlara geçmiş ve gelecek iyimserliğimiz heyecanla devam etmişti. Rakamların ifade etmiş olduğu verilerin daha yakından incelenmesi neticesinde, BT/IT orantısızlığı planlama için güzergâh oluşturmaya yardımcı olacak bilgiyi bizlere yansıtmıştı. Bilgi Teknolojileri “BT” 11,2 Milyar $ İletişim Teknolojileri “IT” 20,8 Milyar $ rakamları o günlerde bilgi teknolojilerinin, iletişim yani taşıma hizmetlerinden oldukça geri kalmış olduğunu ifade etmekteydi. Tübisad¹ 2022 Pazar Verileri çalışması ölçeklerin aynı doğrultuda takılmış olduğunu göstermektedir.

Oysaki küresel pazar kavramları değişmemekte ve gelir akış alışkanlığı BT lehine süregelmektedir. Böylece yenilikçi yatırımların önceliğinin nasıl belirlendiğini tahmin etmek te kolaylıkla anlaşılmaktadır.

2023 küresel BIT gelirlerinin² önceki yıla göre %4,3 büyüyerek 4,7 Trilyon $ düzeyine ulaşma beklentisi oldukça çarpıcı desen oluşturmaktadır. Ağırlıklı ilerleme BT hizmetleri ve yazılım alanında gözlemlenmektedir. Olgunlaşmış yazılım çözümleri genişlemenin liderliğini, çift rakamlar “%13” üzerinde engel tanımayan bir oran ile zirvede tutmaktadır.
Sayısal dönüşümün ekonomiye katkısının kısıtlı yorumlandığı ülkemize konunun biçimlenmesini özlemle beklemekteyiz. Etrafımızı çepeçevre sarmalayan teknolojinin izleyicisi olmayı benimsemenin de zorluğunu yaşamaktayız. Mesleklerin yok olmaya yüz tuttuğu çağımızda hiçbir alan güvende değildir. Dönüşümün bir teknoloji projesi olarak yorumlanmaması gerekliliğini kavramak zorundayız.

Üretici Yapay Zekâ kullanıldığı ölçüde hayranlık yaratmaktadır. Sağlamış olduğu imkânlara inanmanın çarpıcı çekiciliğini korumaktadır. Elbette atılım beraberinde tedirginliğin işaret fişeklerini de ateşlemiştir. Geniş anlamda tasarım görkemli duruşunu, makine öğrenme, derin öğrenme felsefeleriyle birlikte başka bir boyuta taşımıştır. Görsel ve estetik olduğu kadar bilimsel altyapılara dayanan geliştirme süreci inanılmaz seviyede hızlanmıştır.

Kalkınma hamlelerinin modellenmesi, senaryoların çalıştırılması, prensiplerin belirlenmesi deneyim ve bilginin en yoğun kullanıldığı alanların başında gelmektedir. Araştırmalar zaman almakta, veriye ulaşım dikkat ve beceri gerektirmektedir. Önceden eğitilmiş üretken yapay zekâ bilgelik denizinin en derin noktalarına erişerek isteri derleyecektir. Verilerin analizini anlaşılır şık bir sisteme dönüştürmesi arayışın ve uğraşın hemen neticelenmesini sağlayacaktır. Oracıkta, hemen şimdi, neredeyse anında karmaşık formülleri çözecek cevapları renkli yapıtlarla oluşturacaktır. BIT teknolojilerinin çekici gücü kalkınmanın kilidi ve anahtarı olmaya hazırdır. Hünerlerimizi yenilemeliyiz, mesleklerimiz süratle yeniden tanımlanıyor. Teknolojiyi özümsemek, uyum göstermek ve harika aracı yerinde, zamanında ve doğru kullanmak mecburiyetindeyiz.

Yaygınlığının sınır tanımadığı teknoloji, gündelik yaşantımızdan uz görümüze kadar her alanda ilk başvurduğumuz araç konumuna yükselmiştir. Sanal ortamda, çevrim içi, eş zamanlı, yerleşik gerçek varlıkların sanal aynıları karar sürecine yeni zemini oluşturmuştur. Sunulan önerileri olduğu gibi kabul eden teslimiyetçi bir yaklaşım kavşakta yanlış çıkışı seçmemize sebep olacaktır. Aracın bileşenlerinin, kıvrımlarının, algoritmalarının bilincine varmamız kaçınılmazdır. Zaman kaybetmeden öğrencilerimize, eğitim sistemimize gelişmeleri aktarmak başlıca amacımız olmalıdır. Öncelikle düzenlemeler yenilikçiliği destekleyecek şekilde ele alınarak hedefler belirlenmelidir.

Kalkınmamız, ülkede kalacak katma değerin rakiplerimize kıyasla yüksek düzeyde olmasıyla sağlanabilecektir. Dolayısıyla uç teknolojileri geliştirmekte, öğrenmede ve yaşantımızın ayrılmaz bileşeni olarak kabullenmekte çekince, duraksama göstermemeliyiz.

Sağlıcakla kalın.
İcrayı San’at Eyle

ICT = Information “IT” & Communication “CT” Technologies
Kısaltmaları yazıda Türkçe olarak kullanılmıştı.
BIT = Bilgi “BT” & İletişim “IT” Teknolojileri
Digital Twin = Sanal Aynı
Kaynak1 – Tübisat 2018/2022 raporları
Kaynak2 – Gartner STAMFORD, Conn., July 19, 2023